Ερευνητικά Προγράμματα

1. «ΚΑΛΠΑΚΙ/ΠΑΡΝΩΝ»

Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε το 2015 χάρις στην γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Μαριολοπουλείου – Καναγκινείου Ιδρύματος Επιστημών Περιβάλλοντος (στο εξής ΜΚΙ) και συνεχίζεται με συμπληρωματικές χρηματοδοτήσεις από το Εμπειρίκειο Ίδρυμα και την Επιτροπή Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Στο πρόγραμμα μετέχουν ενεργά μέλη του ΔΣ του ΜΚΙ (Ρεπαπής, Τριτάκης), του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Κωσταράκης, Χριστοφιλάκης, Τάτσης), του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών (στο εξής ΚΕΑΕΜ) (Κοντόπουλος, Οικονόμου) καθώς και μέλη του Πολωνικού Πανεπιστημίου της Κρακοβίας (Janusz Mlynarczyk, Zenon Nieckarz). Περισσότερα.

2. «Ελληνιστική Αλεξάνδρεια: Εορτάζοντας 24 αιώνες»

Το πρόγραμμα «Ελληνιστική Αλεξάνδρεια: Εορτάζοντας 24 αιώνες» περιελάμβανε τη διεξαγωγή διεθνούς Συνεδρίου στο Μουσείο της Ακροπόλεως των Αθηνών καθώς και συναντήσεις και έρευνα σε κλάδους που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο και είχαν συνέχεια και μετά το πέρας των εργασιών. Στο έργο περιλαμβάνεται και η έκδοση ειδικού Τόμου από τον έγκριτο Εκδοτικό Οίκο Archaeopress της Οξφόρδης, καθώς και συνέχιση ερευνών σχετικών με την Οπτική και συναφείς περιβαλλοντικές εφαρμογές κατά την Ελληνιστική Περίοδο. Το πρόγραμμα συνχρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, το Μουσείο της Ακροπόλεως, το Μαριολοπούλειο- Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος, το Ίδρυμα Μαρία Τσάκος και άλλους φορείς. (2017)
Επιστημονικός υπεύθυνος: Χρήστος Ζερεφός

3. «Η Επίδραση των Ευρωπαϊκών Ηφαιστείων στην Αεροπλοΐα»

Η μελέτη περιελάμβανε τη χρήση δορυφορικών δεδομένων από το δορυφόρο ΟΜΙ από το 2005 και τον προσδιορισμό από αυτά των πηγών των ηφαιστειακών εκρήξεων καθώς και την εκτίμηση του συνολικού φορτίου διοξειδίου του θείου το οποίο οφείλεται στις ηφαιστειακές εκρήξεις. Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το επίγειο δίκτυο παρακολούθησης ατμοσφαιρικών αιωρημάτων και διοξειδίου του θείου, όπως το EMEP και το δίκτυο AirBase. Τέλος, οι εκτιμήσεις τροχιών της σποδού του ηφαιστείου είτε προς τα εμπρός ή προς τα οπίσω της κάθε διακεκριμένης ηφαιστειακής έκρηξης συγκρίθηκαν με την τομή τους με τους υφιστάμενους κύριους αεροδιαδρόμους της Ευρώπης. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Atmospheric Chemistry and Physics και η μελέτη συγχρηματοδοτήθηκε από ανταγωνιστικό πρόγραμμα της Ε.Ε.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Χρήστος Ζερεφός

4. «Βιοκλιματική αποτίμηση της αστικής θερμικής νησίδας στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών». (2013)

Έχει σχεδιαστεί ένα πρωτόκολλο αποτίμησης των βιοκλιματικών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών, χρησιμοποιώντας τους βιομετεωρολογικούς δείκτες Physiological Equivalent Temperature (PET) και Universal Thermal Climate Index (UTCI). Για τη μοντελοποίηση αυτών των δεικτών θα διεξαχθούν μετρήσεις μετεωρολογικών και άλλων παραμέτρων. Ο επιστημονικός εξοπλισμός θα προσαρμοστεί σε ποδήλατο και θα πραγματοποιηθούν προγραμματισμένες διαδρομές από το κέντρο της πόλης προς τα προάστια και αντίστροφα, τόσο κατά την ψυχρή όσο και κατά την θερμή περίοδο του έτους. Με αυτό τον τρόπο θα χαρτογραφηθούν βιοκλιματικά οι διαδρομές, αναδεικνύοντας την ένταση της βιοκλιματικής δυσφορίας στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και με το Meteorological Institute, University of Freiburg.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Παναγιώτης Νάστος

5. «Mελέτη Tρωτότητος των Ακτών της Ανατολικής Μεσογείου σε Επιπτώσεις Συμβάντων Tsunami» (2012)

Για τη μελέτη αυτή θα πραγματοποιηθούν αποστολές στις ακτές της Αλεξανδρείας όπου έχει παρατηρηθεί μεγάλη υποχώρηση – κατολίσθηση της ακτής. Το Ελληνικό Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας (ΙΑΜ) ήδη διεξάγει ενάλιες έρευνες εξαιρετικού ενδιαφέροντος για την πολιτιστική μας κληρονομιά, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (Εργαστήριο Ενάλιας Αρχαιολογίας) του Πανεπιστημίου Πατρών που εκτελεί μετρήσεις για τη μελέτη των παρακτίων περιοχών της Αλεξανδρείας. Με βάση τα γεωλογικά ευρήματα σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά ευρήματα θα μελετηθούν, με τη χρήση μοντέλων, οι επιπτώσεις στην Αλεξάνδρεια από τυχόν tsunami ενώ ταυτόχρονα διεξάγεται έρευνα της καταβυθίσεως της αρχαίας Ελληνιστικής Αλεξανδρείας (σημειωτέον ότι το tsunami που σημειώθηκε το έτος 365 μ.Χ., μετά από σεισμό, έπνιξε ολοκληρωτικά την Αλεξάνδρεια όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές).
Η έρευνα διεξάγεται σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας (ΙΑΜ), Viterbi School of Engineering, University of Southern California, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Χρήστος Ζερεφός και Χρήστος Ρεπαπής

6. «Εξέταση των ατμοσφαιρικών συνθηκών που συνδέονται με υψηλές και χαμηλές τιμές όζοντος κατά την κατακόρυφο στην κατώτερη τροπόσφαιρα και το οριακό στρώμα πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο». (2012)

Το πρόγραμμα αυτό έχει στόχο τη μελέτη των φυσικών και χημικών μηχανισμών που οδηγούν σε υψηλές τιμές επιφανειακού O3 το θέρος στη λεκάνη της Μεσογείου και ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Για το σκοπό αυτό μελετήθηκαν οι κατά την κατακόρυφο (καθ’ ύψος) μετρήσεις όζοντος, θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας, ανέμου και μονοξειδίου του άνθρακα που συλλέχθησαν κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού προγράμματος MOZAIC υπεράνω των αεροδρομίων (Cairo, Tel Aviv, Ηρακλείου, Ρόδου και Antalya), για το θέρος κατά την περίοδο 1994-2008. Η μελέτη εστιάζεται στους παράγοντες που επηρεάζουν τη μεταβλητότητα των συγκεντρώσεων του O3 στην κατώτερη τροπόσφαιρα και στο οριακό στρώμα.
Συνεργασία με το Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, το Institut Fuer Chemie and Dynamik der Geosphaere, Forschungszentrum Juelich, Germany και του Laboratoire d’Aerologie, UMR 5560, Universite Paul Sabatier, Toulouse, France.
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Παύλος Καλαμπόκας και Χρήστος Ρεπαπής

7. Ανάπτυξη Σταθμού Καταγραφής Στάσιμων Κυμάτων Schumann (Schumann Resonances) (2011)

Ισχυρές ηλεκτρικές εκκενώσεις στο χώρο μεταξύ της επιφάνειας της γης και της βάσης της ιονόσφαιρας προκαλούν διέγερση του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, η οποία εκδηλώνεται με τη μορφή ηλεκτρομαγνητικών ταλαντώσεων της τάξης 5-50, με βασική συχνότητα του στάσιμου αυτού κύματος τα 7,8 Hz, Schumann Resonances, SR (Schumann, 1952). Το μεγάλο ενδιαφέρον στο φαινόμενο αυτό είναι ότι οι κύριες συχνότητές του ταυτίζονται με τις εκπομπές του ανθρώπινου εγκεφάλου. Συγκεκριμένα ο ενδογενής ηλεκτροεγκεφαλογραφικός ρυθμός (θ) 4-8 Hz συνδέεται με μνημονικές διεργασίες και συμπίπτει με την πρώτη κύρια συνιστώσα SR. Στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε κεραία πολύ χαμηλών συχνοτήτων.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής – Τηλεπικοινωνιών και Εφαρμογών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και το Τμήμα Φυσικής της Γης του Πανεπιστημίου Comenius της Σλοβακίας.
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Βασίλειος Τριτάκης και Παναγιώτης Κωσταράκης

8. Έλεγχος της Ποιότητας του Αέρα εντός των Συρμών του Μετρό (2011)

Η ποιότητα του αέρα στα Μαζικά Μέσα Μεταφοράς είναι αρκετά επιβαρημένη και σε πολλές περιπτώσεις κατά πολύ χειρότερη από αυτήν του περιβάλλοντα χώρου. Στο Πρόγραμμα μελετώνται οι περιβαλλοντικές και μετεωρολογικές συνθήκες που ενθαρρύνουν τη δημιουργία αυξημένων συγκεντρώσεων ρύπων με δειγματοληπτικές μετρήσεις εντός επιλεγμένων συρμών του μετρό για τον προσδιορισμό των βασικών ρύπων και κατά τη διάρκεια διαφορετικών μετεωρολογικών συνθηκών. Επίσης, θα γίνει ανάλυση και αξιολόγηση όλων των στοιχείων και τέλος θα προσδιοριστούν οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση ή ενδεχόμενα για την επίλυση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δημοσθένης Ασημακόπουλος

9. «Διάταξη δημιουργίας «νέφους» Αιωρουμένων Σωματιδίων από διάφορες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης» (2012)

Σκοπός του έργου ήταν η αξιόπιστη μέτρηση του χημικού αποτυπώματος αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ) ώστε να απαντηθούν προβλήματα ποσοτικοποίησης της συνεισφοράς πηγών ΑΣ σε αποδέκτες. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ειδική διάταξη δημιουργίας «νέφους» ΑΣ από εργαστηριακά σκεύη, η οποία τοποθετήθηκε σε δονούμενη τράπεζα και συνδέθηκε με θάλαμο δειγματοληψίας ΑΣ10. Η διάταξη ελέγχθηκε με δείγματα υλικών που αντιστοιχούσαν απόλυτα στις εκπομπές συγκεκριμένων πηγών γύρω από την πόλη της Κοζάνης. Η δημιουργία του «νέφους» ΑΣ10 επιτεύχθηκε με παράλληλη λειτουργία της δονούμενης τράπεζας και του δειγματολήπτη για διάφορους χρόνους ανάλογα με το δείγμα.
Συνεργασία με ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αθανάσιος Τριανταφύλλου και Βασίλειος Τριτάκης

10. ULYSSE Συλλογή νέου τύπου σεισμικών δεδομένων σε περιοχές υψηλού περιβαλλοντικού-φυσικού κινδύνου (2012)

Το αντικείμενο του Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος ULYSSE αφορά στην αποτύπωση της εικόνας της βυθιζόμενης Αφρικανικής πλάκας στο ΝΔ Ελλαδικό τόξο και στοχεύει στη διερεύνηση του σεισμογενούς δυναμικού του μεγάλου αυτού ρήγματος ως επείγουσα επέμβαση μετά τον καταστρεπτικό σεισμό και τσουνάμι του Tohoku που έγινε στο αντίστοιχο Ιαπωνικό τόξο. Στα πλαίσια του προγράμματος ULYSSE πραγματοποιήθηκε έρευνα χάρη στη χρήση εξειδικευμένης υποδομής (που δεν υπάρχει στην Ελλάδα) και τα αποτελέσματα της έρευνας θα αποτελέσουν σημαντική συνεισφορά στη βάση περιβαλλοντικών δεδομένων και παραμέτρων για περιοχές με υψηλό σεισμογενές και τσουναμογενές δυναμικό που διαχειρίζεται το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ως Εθνικό Κέντρο Έγκαιρης Προειδοποίησης για Τσουνάμι.
Συνεργασία με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και το Γαλλικό Πανεπιστήμιο στη Nice-Sofia Antipolis και ανταγωνιστικούς προγράμματος της Ε.Ε..
Επιστημονική Υπεύθυνη: Μαρία Σαχπάζη

11. “Aerosols and changes in ozone and temperature. Global Trends” (2012)

Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει τη συμβολή του Ιδρύματος στην τροποποίηση του κινητού Σταθμού Lidar μέτρησης αιωρουμένων σωματιδίων και άλλων παραμέτρων, ο οποίος πραγματοποιεί μετρήσεις της καθ’ ύψος κατανομής των ατμοσφαιρικών αιωρημάτων και τροποσφαιρικών αερίων και χρησιμοποιήθηκε σε μετρήσεις στο Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο ΝΕΟ.
Συνεργασία και συγχρηματοδότηση με το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αλέξανδρος Παπαγιάννης

12. “European Organization for the Exploitation of Meteorological Satellites” (EUMETSAT-O3 MK SAF) (2011)

Αντικείμενο του έργου είναι η αξιολόγηση δορυφορικών δεδομένων τόσο από επίγειες παρατηρήσεις όσο και από σύγκριση με την ανίχνευση γνωστών κυμάνσεων στην ατμόσφαιρα στα δορυφορικά δεδομένα.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 100% χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού ανταγωνιστικού προγράμματος EUMETSAT.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δημήτριος Μπαλής και Χρήστος Ζερεφός

13. European Facility for Airborne Research (ΕUFAR) Transnational Access project “ACEMED” (2011)

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην εκτίμηση δορυφορικών δεδομένων στην ταξινόμηση των ατμοσφαιρικών αιωρημάτων στην ανατολική Μεσόγειο ( Calipso’s Evaluation Scheme).
Συνεργασία και συγχρηματοδότηση με το ανταγωνιστικό Ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα EUFAR του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Βασίλειος Αμοιρίδης

14. “Παρουσίαση και διάχυση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε μαθητές και πολίτες” (2011)

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει
• Παρουσίαση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε σχολεία δε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα.
• Εγκατάσταση Μετεωρολογικών Σταθμών με διαδικτυακή σύνδεση για την ενημέρωση του κοινού.
• Βράβευση των σχολείων και μαθητών οργανώνοντας για διαγωνισμούς σε περιβαλλοντικά θέματα.
• Διάφορα δρώμενα με σκοπό την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την κλιματική αλλαγή και ανάπτυξη συμπεριφορών προσαρμογής.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Βασίλειος Τριτάκης και Χρήστος Ρεπαπής

15. «Μελέτες ανάπλασης κτιρίων πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή της Κοινότητας Σουλίου Θεσπρωτίας» (2010)

Το ερευνητικό πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα του Προέδρου της κοινότητας Σουλίου Θεσπρωτίας αφορά στα κάτωθι δύο έργα:
i) Σκοπός του πρώτου έργου είναι να προσθέσει ορισμένα τεχνικά στοιχεία και χρήσεις στην αρχική μελέτη του κτηρίου «Μπούση» στην ιστορική κοινότητα Σουλίου (εκπονηθείσα από την 8η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων το Σεπτέμβριο του 2006) για χρήση του κτηρίου ως μουσείο. Σύμφωνα με τις νέες προτάσεις, δημιουργούνται νέες χρήσεις, όπως η δημιουργία πωλητηρίου και παρασκευαστηρίου και η διαμόρφωση δύο εκθεσιακών χώρων στον όροφο, ενώ ο πέτρινος οικίσκος απέναντι από την οικία ανακατασκευάζεται ώστε να λειτουργεί ως χώρος υγιεινής. Στον περιβάλλοντα χώρο διαμορφώνονται πλακοστρωμένες διαδρομές, καθαρίζεται η άναρχη βλάστηση, πραγματοποιείται δενδροφύτευση και σχεδιάζεται πλακοστρωμένη αυλή.
ii) Το έργο αυτό πραγματεύεται έρευνα για την αποκατάσταση ενός παραδοσιακού νερόμυλου. Οι εργασίες αποκατάστασης που προτείνονται σέβονται το υπάρχον κτίσμα και τα στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, εκσυγχρονίζοντας ταυτόχρονα το κτήριο σύμφωνα με τις σημερινές προδιαγραφές άνεσης και ασφάλειας. Το εσωτερικό του μύλου μετατρέπεται σε μουσειακό χώρο όπου οι επισκέπτες μπορούν να βλέπουν τις μύλοπετρες σε λειτουργία, να ενημερώνονται για τους μηχανισμούς και τα έργα υποδομής του, να γνωρίζουν τα εργαλεία του μυλωνά και τον τρόπο εργασίας του, και να πληροφορούνται για τη χρήση και τη σημασία της υδραυλικής ενέργειας στην προβιομηχανική Ελλάδα.
Συνεργασία με το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Σ. Ζερεφός – Χ. Τέσσας

16. “A review of trends in stratospheric ozone and temperature” (2010)

Ο στόχος του προγράμματος αυτού είναι η αναζήτηση ενδείξεων της έναρξης της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής ήδη από τη δεκαετία του ’50. Το πρόγραμμα καλύπτει σχετικά workshops και συνέδριο (International Conference and Workshops on Stratospheric Ozone Trends and Climate Change Assessment) καθώς επίσης και την υλοποίηση της έρευνας βάσει των προτάσεων από τα workshops.
Συνεργασία με καθηγητές από τα Πανεπιστήμια του Chicago, του Cambridge, του Giessen, του Oslo, της
Albany-New York και της Θεσσαλονίκης και άλλων ερευνητών.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Χρήστος Ζερεφός

17. “International Conference and Workshops on Stratospheric Ozone Trends and Climate Change Assessment” (2010)

Το πρόγραμμα αυτό καλύπτει τις δαπάνες ενός Συνεδρίου και Workshops με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων ειδικών επιστημόνων με σκοπό τη διαμόρφωση αυτοδύναμου ερευνητικού προγράμματος μελέτης των ανθρωπογενών και φυσικών μεταβολών από το έδαφος μέχρι τα 30 περίπου χλμ. ύψος. Τα Συνέδρια και τα 3 Workshops (Γενεύη, Ναύπλιο, Αθήνα). αποτελούν χορηγία του Ομίλου Μυτιληναίος.
Συνεργασία με τα Εργαστήρια Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, University of Cambridge, University of Oslo and State University of New York at Albany.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Χρήστος Ζερεφός

18. «Μελέτη των Ακραίων Κλιματικών Φαινομένων της Ελλάδος και Εκτίμηση των Προβλεπομένων από τα Πρότυπα Προσομοίωσης Κλιματικών Αλλαγών στην Ελλάδα με Μεθόδους Υποκλιμάκωσης» (2005)

Στα πλαίσια του προγράμματος εκτιμήθηκαν οι μεταβολές των βασικότερων κλιματικών παραμέτρων, όπως η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η πίεση και ο άνεμος στην Ελλάδα καθώς και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου λόγω της ανθρωπογενούς αλλαγής του κλίματος. Οι εκτιμήσεις της μελλοντικής εξέλιξης βασίστηκαν στα αποτελέσματα των παγκόσμιων κλιματικών προτύπων προσομοίωσης (General Circulation Models, GCMs) τα οποία με τη σειρά τους βασίστηκαν στα σενάρια SRES για τις εκπομπές και συγκεντρώσεις των θερμοκηπικών αερίων. Λόγω της πολύπλοκης ορεογραφίας και ακτογραμμής κρίθηκε απαραίτητη η χρήση μεθόδων δυναμικής υποκλιμάκωσης (dynamic downscaling), δηλαδή αναγωγής σε μεγαλύτερη ανάλυση με μέσης κλίμακας δυναμικά πρότυπα (regional climate models, RCMs). Η δυναμική υποκλιμάκωση οδήγησε στη επιτυχέστερη αναπαράσταση των μέσων τιμών των κλιματικών παραμέτρων και των ακραίων κλιματικών φαινομένων.
Συνεργασία με το Κέντρον Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, το Εργαστήριο Κλιματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Εργαστήριο Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συγχρηματοδότηση από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας στα πλαίσια του Προγράμματος ΠΕΝΕΔ 2003.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Πρόδρομος Ζάνης

19. «Ταξινόμηση του Αρχείου του Πέτρου Καναγκίνη και συγγραφή Μελέτης-Βιογραφίας του» (2009)

Ο Πέτρος Καναγκίνης, πατέρας της Ιδρύτριας του Μαριολοπούλειου – Καναγκίνειου Ιδρύματος Επιστημών Περιβάλλοντος, ήταν γεωπόνος. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής στο Υπουργείο Γεωργίας και εξετέλεσε σημαντικές διοικητικές αποστολές, κυρίως στον εποικισμό και στην αποκατάσταση των προσφύγων, σε εξαιρετικά δύσκολες εποχές για την Ελλάδα το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα. Η ανεύρεση επιστολών, ανεκδότων εγγράφων, φωτογραφιών και καταγραφών σκέψεων και εμπειριών του στην οικία Ηλία και Νίνας Μαριολοπούλου, υπήρξε η αιτία της διεξαγωγής του παρόντος προγράμματος. Το ανωτέρω υλικό θα καθαριστεί, θα ταξινομηθεί και θα αρχειοθετηθεί. Ακολούθως με βάσει το υλικό αυτό θα συγγραφεί βιογραφία του Π. Καναγκίνη η οποία και θα εκδοθεί. Μετά την ψηφιοποίηση το αρχείο αυτό θα είναι στη διάθεση των ερευνητών. Στο έργο συνεργάστηκε η αρχειονόμος κα Φλώρα Αναστασίου.
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Δημήτριος Παναγιωτόπουλος και Χρήστος Ρεπαπής

20. «Ενεργειακή Συμπεριφορά Κτιρίων με Πολυγωνικό Κέλυφος» (2009)

Το ερευνητικό πρόγραμμα ασχολείται με την ενεργειακή συμπεριφορά κτηρίων σε μεσογειακό κλίμα, των οποίων ο φλοιός τους αποκλίνει από την κατακόρυφο. Στόχος του προγράμματος είναι να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα χρήσιμα στον περιβαλλοντικά ορθό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό για έργα με πολυγωνική ή και πρισματική μορφή. Για να εξαχθούν τα εν λόγω συμπεράσματα επελέγη να υπολογιστεί η ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου, το οποίο θα είχε το ρόλο του προτύπου. Τα αποτελέσματα οδήγησαν σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση για πιο ενδελεχείς μελλοντικές έρευνες που πιθανώς να αφορούν και σε μεγαλύτερο αριθμό κτηρίων. Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να συνοψιστούν στα δυο παρακάτω σημεία: (α) Το κτήριο του οποίου ο φλοιός αποκλίνει από την κατακόρυφο έχει καλύτερη ενεργειακή συμπεριφορά (7,88% μειωμένη απαίτηση ενέργειας) από ένα αντίστοιχο κτήριο το οποίο βρίσκεται στο ακριβώς ίδιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος με το πρώτο, έχει το ίδιο μέγεθος και ύψος, ενώ η μόνη διαφορά μεταξύ τους έγκειται στο γεγονός ότι οι όψεις του δευτέρου είναι κατακόρυφες και (β) Ο χειρισμός των κλίσεων του φλοιού που αποκλίνει από την κατακόρυφο είναι πολύ σημαντικός για την τελική περιβαλλοντική συμπεριφορά του κτηρίου.
Συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναστάσιος Κωτσιόπουλος

21. “Knowledge Based Economy-Engine for Environment Protection and Sustainable Development of South-East Mediterranean Area” (2009)

Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει κυρίως προς τη δημιουργία ενός κατάλληλου περιβάλλοντος για κοινωνικο-οικονομικές μεταβολές στις κοινωνίες και στον τρόπο ζωής των πολιτών. Θα εξεταστούν οι κυριότερες φάσεις της καινοτόμου ανάπτυξης στην ΝΑ Μεσόγειο, ο ρόλος των μη κυβερνητικών και ιδιωτικών ενεργειών σ’αυτή καθώς και οι κυριότεροι τρόποι ολοκλήρωσης της μικρού και μεσαίου μεγέθους τοπικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής, ανθρώπινο δυναμικό και δημιουργική γνώση. Ένας εκ των κυριοτέρων στόχων είναι η ανταλλαγή των επίκαιρων πληροφοριών σε σύγχρονα επιτεύγματα τεχνολογικής ανάπτυξης στις Ευρωπαϊκές χώρες ειδικώς στον τομέα της προβολής των τεχνολογιών οικολογικά φιλικών προς το περιβάλλον.
Συνεργασία με το University of Indianapolis, Athens.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Susana Michailidis

22. «Διερεύνηση της Σεισμικής Συμπεριφοράς του Νέου Κτηρίου του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών μέσω Ανελαστικών Δυναμικών Αναλύσεων με Σεισμολογικά Δεδομένα του Λόφου του Κωφού» (2008)

Σκοπός του ερευνητικού έργου είναι ο έλεγχος της επαρκούς σεισμικής συμπεριφοράς του νέου κτηρίου του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, αναφορικά με σεισμούς μεγάλης έντασης. Γίνεται χρήση των δεδομένων της στατικής ανάλυσης του κτιρίου σε συνδυασμό με επιταχυνσιογραφήματα (κυρίως τεχνητά) τα οποία είναι σε συμφωνία με τα σεισμολογικά δεδομένα της περιοχής του λόφου του Κωφού. Οι αναλύσεις του κτηρίου αφορούν την εφαρμογή pushover ανάλυσης (εξαναγκασμένης επιβολής μετακινήσεων) και δυναμικών ανελαστικών αναλύσεων με χρήση μη-γραμμικών προσομοιωμάτων οπλισμένου σκυροδέματος. Για τις αναλύσεις γίνεται χρήση εξειδικευμένου λογισμικού ανελαστικών αναλύσεων.
Συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Κατασκευών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Εμμανουήλ Σφακιανάκης

23. «Προκαταρκτική Μελέτη των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στις Οικονομικές και Κοινωνικές Παραμέτρους στην Ελλάδα και στον Ευρύτερο Χώρο της Ανατολικής Μεσογείου» (2008)

Για την χώρα μας είναι εξαιρετικού ενδιαφέροντος η έρευνα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους. Στόχος της μελέτης καταρχήν είναι να αναζητηθούν οι διάφοροι τομείς οικονομίας και κοινωνίας της χώρας μας που επηρεάζονται από την Κλιματική Αλλαγή καθώς και οι διάφοροι φορείς που ασχολούνται με το θέμα αυτό. Ακολούθως θα γίνει προσπάθεια συνθέσεως των ευρημάτων των μελετών που έχουν διεξαχθεί για το θέμα αυτό και θα προταθούν έρευνες που πρέπει να γίνουν για την πληρέστερη κατανόηση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στην οικονομία και γενικώς στην κοινωνία στη χώρα μας. Τέλος, θα αναζητηθούν προτάσεις μετριασμού των επιπτώσεων και προσαρμογής στις αναμενόμενες αλλαγές.
Συνεργασία με το Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών και την Επιτροπή της Παγκόσμιας Μεταβολής
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Χρήστος Ζερεφός και Χρήστος Ρεπαπής

24. «Σχεδιασμός Κτηρίου στην Ελλάδα. με Θετικό Ενεργειακό Ισοζύγιο. Μελέτη της Θερμικής Συμπεριφοράς και Ενεργειακής Απόδοσης» (2007)

Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στον ενεργειακό σχεδιασμό του πρώτου κτιρίου στην Ελλάδα με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο δηλαδή ένα κτίριο όπου η παραγόμενη ενέργεια με συστήματα ανανεώσιμων μορφών ενέργειας να είναι μεγαλύτερη από την καταναλισκόμενη ενέργεια συμβατικής μορφής. Συγκεκριμένα μελετάται η θερμική συμπεριφορά και η ενεργειακή βελτιστοποίηση του νέου κτηρίου του Μαριολοπουλείου – Καναγκινείου Ιδρύματος Επιστημών Περιβάλλοντος και προτείνονται παρεμβάσεις ώστε το όλο κτίριο να παρουσιάζει μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών CO2, μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας από αυτή που απαιτείται για το σύνολο των λειτουργιών του, να διασφαλίζονται η θερμική άνεση των χρηστών και η καλή ποιότητα αέρα, με βάση την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της προστασίας του κελύφους και της εγκατάστασης παθητικών και υβριδικών συστημάτων, τη χρήση ενεργητικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και τη χρήση συμβατικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας με πολύ υψηλό συντελεστή απόδοσης.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας Πανεπιστήμιο Αθηνών
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ματθαίος Σανταμούρης

25. «Μελέτη των Ακραίων Κλιματικών Φαινομένων της Ελλάδος και Εκτίμηση των Προβλεπομένων από τα Πρότυπα Προσομοίωσης (Models) Κλιματικών Αλλαγών στην Ελλάδα με Μεθόδους Υποκλιμάκωσης»

Σκοπός του προγράμματος ήταν η βελτίωση του επίπεδου κατανόησης της φυσικής μεταβλητότητας του κλίματος και των ακραίων κλιματικών φαινομένων όσον αναφορά την συχνότητα εμφάνισης τους και την ένταση τους στην Ελλάδα και η εκτίμηση της συνεισφορά της ανθρωπογενούς επίδρασης στις προβλεπόμενες μελλοντικές κλιματικές αλλαγές και στα ακραία κλιματικά φαινόμενα στην περιοχή μας με μεγαλύτερη χωρική ανάλυση. Η μελέτη βασίστηκε σε προσομοιώσεις κλιματικών προτύπων (models) στην περιοχή της Ελλάδος και μεθόδων υποκλιμάκωσης (downscaling) αυτών. Η εκτίμηση των μελλοντικών κλιματικών αλλαγών στη περιοχή μας με μεγαλύτερη ανάλυση από αυτή των αποτελεσμάτων των παγκόσμιων κλιματικών προτύπων βασίσθηκε στην εφαρμογή μεθόδων δυναμικής υποκλιμάκωσης στα στοιχεία που εξάγονται από τα GCMs για συγκεκριμένα κλιματικά σενάρια με προβλεπόμενες στο μέλλον μεταβολές των συγκεντρώσεων των θερμοκηπικών αερίων. Με αυτό των τρόπο κατέστη δυνατό να περιγραφούν η ποικιλότητα και οι ιδιομορφίες που υπάρχουν σε μικρότερη κλίμακα όπως για παράδειγμα στη μορφολογία του εδάφους στη περιοχή της Ελλάδος.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Γεώργιος Τσελιούδης

26. «Φυσικές και Ανθρωπογενείς Μεταβολές των Θυσσάνων και οι Επιπτώσεις τους στο Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον» (2005)

Στην παρούσα διατριβή μελετάται η κλιματολογία των Θυσσάνων (Cirrus) νεφών σε παγκόσμια κλίμακα από τα δορυφορικά δεδομένα του προγράμματος ISCCP για την περίοδο 1984-2004, και υπολογίζονται οι εποχικές διακυμάνσεις, οι διακυμάνσεις της νότιας κύμανσης (ENSO), της κύμανσης του βορείου Ατλαντικού και της σχεδόν διετούς κύμανσης (QBO) στη νεφοκάλυψή τους. Ύστερα από την αφαίρεση των εποχικών και των άλλων φυσικών διακυμάνσεων υπολογίζονται οι μακροχρόνιες τάσεις των Θυσσάνων πάνω από γειτονικές περιοχές με παρόμοιες τάσεις στα κλιματολογικά τους χαρακτηριστικά αλλά με μεγάλη και μικρή εναέρια κυκλοφορία αντίστοιχα, προκειμένου να εκτιμηθεί η συνεισφορά της διεθνούς αεροπλοΐας στη δημιουργία αυτού του είδους των νεφών δηλαδή την ανθρωπογενή συνιστώσα.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΠΕΝΕΔ 2003).
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Χρήστος Ζερεφός

27. «Διερεύνηση των Επιπέδων και της Συστάσεως της Σωματιδιακής Ρύπανσης στο Δήμο Χαλκίδος» (2001)

Διενεργήθηκαν μετρήσεις των αιωρουμένων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Χαλκίδος και έγιναν σχετικές χημικές αναλύσεις για να καθοριστούν τα επίπεδα συγκεντρώσεων αλλά και η σύσταση των αιωρουμένων σωματιδίων.
Συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμοσφαίρας και το Εργαστήριο Αερίας Ρύπανσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κ. Κουρτίδης

28. Partner in the EC funded Project “The development of a EUMETSAT Satellite Applications Facility on Ozone Monitoring”, since 1997

Το πρόγραμμα EUMETSAT Ozone SAF ξεκίνησε το 1997 και συνεχίζεται. Αποσκοπεί στη βαθμολόγηση της αξιοπιστίας δορυφορικών μετρήσεων από διάφορα δίκτυα επίγειας παρακολούθησης του όζοντος σε συνεργασία με το ΑΠΘ (100% EUMETSAT funding).
Coordinator P. Taalas, S. Hassinen