Διακήρυξη των Αθηνών

Aθήνα, 26 Σεπτεμβρίου 2007, 11.00 π.μ.

Με τη συμπλήρωση 20 ετών από την έναρξη του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ για την προστασία του στρώματος του όζοντος, παγκοσμίου φήμης επιστήμονες συνεδρίασαν επί τέσσερις ημέρες στην Αθήνα και κατέληξαν στις 26 Σεπτεμβρίου 2007 στη «Διακήρυξη των Αθηνών», η οποία προέκυψε από τις εκτενείς ανακοινώσεις και συζητήσεις που προηγήθηκαν και οι οποίες περιελάμβαναν τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών. Κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συμποσίου
που προηγήθηκε προέκυψε ότι τουλάχιστον προς το παρόν έχουν αποφευχθεί οι υψηλές συγκεντρώσεις χλωρίου στη στρατόσφαιρα καθώς επίσης έχει αποφευχθεί και η σημαντική αραίωση του όζοντος που συνοδεύεται από υψηλά επίπεδα υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας στον πλανήτη. Βεβαίως, απαιτείται να συνεχιστεί και να επεκταθεί η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ προκειμένου να εξασφαλιστεί και μελλοντικά η προστασία που παρέχει το στρώμα του όζοντος.

Το Συμπόσιο που προηγήθηκε είναι αποτέλεσμα του πιο χαρακτηριστικού παραδείγματος
επιτυχούς συνεργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ επιστημόνων, εκπροσώπων της βιομηχανίας καθώς και εκπροσώπων των κέντρων λήψης αποφάσεων και διεθνών Οργανισμών. Εκτός από τις εν δυνάμει ουσίες που καταστρέφουν το όζον όπως αυτές ορίζονται από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη διακύμανση του όζοντος και την κατ’ επέκταση συνεχώς αυξανόμενη υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Τα αιωρούμενα σωματίδια, οι εκρήξεις των ηφαιστείων και η κλιματική αλλαγή εν γένει είναι οι βασικοί λόγοι που καθυστερούν την αναμενόμενη αποκατάσταση του στρώματος του όζοντος, σημαντικό μέρος του οποίου είχε ήδη καταστραφεί από την επίδραση των ουσιών που το καταστρέφουν.Σε περιοχές όπως η Ελλάδα, όπου η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και αύξηση της συχνότητας κυμάτων καύσωνα, με αντίστοιχα επεισόδια σωματιδιακής ρύπανσης και αυξανόμενα επίπεδα αστικού όζοντος, οι νέες επιστημονικές και πολιτικές προκλήσεις θα πρέπει να αντιμετωπιστούν το ταχύτερο.

Η «Διακήρυξη των Αθηνών» περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:

Επίδραση της κλιματικής αλλαγής – Αλληλεπιδράσεις όζοντος / κλίματος

  • Η μείωση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον αποτελεί κύριο παράγοντα που θα μας οδηγήσει στην αναμενόμενη επαναφορά στα επίπεδα όζοντος πριν το 1980. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή θα καθορίσει το αν, πότε και σε ποια έκταση το όζον θα αποκατασταθεί στα προγενέστερά του επίπεδα στις διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
  • Περαιτέρω αύξηση των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων, θα συνεισφέρει στη μείωση της μέσης θερμοκρασίας της στρατόσφαιρας. Καθώς οι ταχύτητες αντίδρασης των χημικών αντιδράσεων στην ατμόσφαιρα εξαρτώνται από τη θερμοκρασία, οι συγκεντρώσεις του όζοντος καθίστανται άμεσα εξαρτώμενες από την κλιματική αλλαγή. Η στρατοσφαιρική ψύξη που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες συνεπάγεται περαιτέρω θερμοκρασιακές μεταβολές και αλλαγές στην κυκλοφορία στην στρατόσφαιρα, αναμένεται δε να επηρεάσουν το κλίμα και τον καιρό και στην τροπόσφαιρα.

Προτάσεις Πολιτικής Στρατηγικής

  • Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ λειτουργεί: Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τη μείωση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον στην ατμόσφαιρα και πρώιμες ενδείξεις ανάκαμψης του στρώματος του όζοντος.
  • Αποτυχία συμμόρφωσης με το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ θα καθυστερήσει και ίσως ακόμα και θα αποτρέψει την αποκατάσταση του στρώματος του όζοντος.
  • Η κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ του στρώματος του όζοντος και της κλιματικής αλλαγής είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της μελλοντικής επάρκειας του όζοντος στη στρατόσφαιρα.
  • Το στρατοσφαιρικό και τροποσφαιρικό όζον αποτελούν κρίσιμα ατμοσφαιρικά συστατικά για το παγκόσμιο κλιματικό σύστημα. Η κατανόηση του συστήματος αυτού απαιτεί συνεχή και αυξανόμενη παρακολούθηση των επιπέδων του όζοντος και άλλων σχετικών ατμοσφαιρικών στοιχείων, τόσο από επίγεια όσο και από δορυφορικά συστήματα. Οι παρατηρήσεις αυτές θα παρέχουν ουσιώδεις πληροφορίες για τη σταδιακή απόσυρση των αλογονωμένων υδρογονανθράκων, όπως αυτή προβλέπεται από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, καθώς και για την εξέλιξη της ατμόσφαιρας σε σχέση με τις κλιματικές μεταβολές. Η συνεχής επιστημονική πρόοδος τόσο με εργαστηριακές μελέτες όσο και με την ανάπτυξη/βελτίωση των μαθηματικών μοντέλων κρίνεται επίσης απαραίτητο να συνεχιστεί.
  • Κρίνεται τέλος επιβεβλημένη η ανάπτυξη συναφών συνεργασιών των επιστημόνων, των εκπροσώπων της βιομηχανίας, των περιβαλλοντικών φορέων και εκπροσώπων των πολιτικών κέντρων λήψης των αποφάσεων, για την ανάπτυξη λειτουργικών και αποτελεσματικών προσεγγίσεων που θα αφορούν στις περιβαλλοντικές απειλές στη νέα «ανθρωπόκαινο» εποχή που διανύει η ανθρωπότητα.